Á Suðurlandi er mikill jarðhiti og einkennandi eru t.d. gróðurhús og sundlaugar. Suðurland býr yfir allri laugaflórunni; náttúrulaugum, gömlum sögulegum laugum, skólalaugum, frístundalaugum og nautnabaðstöðum. Við fórum í bústað í Grímsnesinu og skoðuðum nokkrar ólíkar laugar á svæðinu. Við hófum ferðina á rennibrautarbunu á Borg og enduðum í Seljavallalaug undir Eyjafjöllum. Vert er að minna ferðalanga á að umhverfið við Seljavallalaug er viðkvæmt og ber að ganga þar um með virðingu fyrir náttúru og mannvirkjum.

A. Sundlaugin Borg 

Sundlaugin Borg er skemmtileg laug staðsett
í Grímsnesinu, vinsæl meðal sumarbústaðagesta í nágrenninu jafnt sem heimamanna. Laugin er hluti af íþróttamiðstöðinni á staðnum og þegar gengið er inn ganginn að kvennaklefanum má heyra drippl í bolta eða fólk að leik, sem setur ákveðna stemmningu. Aðstaðan við laugina er góð, bjartir og hreinir klefar og góðar sturtur, enda sundlaugin nokkuð nýleg en hún var opnuð árið 2007. Það sem fangar fyrst augað við þessa sundlaug er glæsileg rennibrautin sem er há og bein og endar svo dálítið eins og ílangt baðkar. Ein buna hressir mann vel við og svo má fara í pottinn á eftir, eða jafnvel gufubaðið. Við laugina er líka góð vaðlaug fyrir börnin með nóg af „sandkassadóti“ svo allir geta fundið eitthvað við sitt hæfi.

Fontana á Laugarvatni eru svokölluð náttúruböð, en einnig mætti kalla þau nautnaböð þó þau séu tengd náttúrunni á fallegan hátt. Á Laugarvatni er mikill jarðhiti og þar var byggð innilaug við gamla Héraðsskólann á þriðja áratug síðustu aldar, en hún hefur nú verið rifin. Gamallar nýtingar jarðhitans gætir í Fontana þar sem gufubaðið er reist yfir gufuhvernum gamla, sem heimamenn og gestir hafa nýtt sér síðan 1929 a.m.k. Gufubaðið hefur rimlagólf sem hleypir gufunni inn, svo gestir geta heyrt í seytlandi hvernum og fundið gufuilminn. Til viðbótar við gufuböðin er einnig hægt að baða sig í þrískiptri baðlaug sem kallast Sæla, fara í heita pottinn Visku, laugina Laugu, í sánubaðið Yl eða dýfa sér í Laugarvatnið sjálft útfrá fallegri bryggju sem stendur við Fontana. Umhverfið á Laugarvatni og við Fontana er heillandi og vel hægt að mæla með að slaka þar á og njóta jarðhitans.

The fountains at Laugarvatn are so-called natural baths, but they could also be called pleasure baths even though they are connected to nature in a beautiful way. At Laugarvatn there is a lot of geothermal heat and an indoor pool was built there by the old school in the thirties of the last century, but it has now been demolished. Old utilization of geothermal energy can be seen in Fontana, where the sauna is built over the old steam hot springs, which locals and visitors have used since 1929. The sauna has a slatted floor that lets in the steam, so guests can hear the seeping hot springs and smell the steam. In addition to the saunas, you can also bathe in a three-part bath called Sæla, go to the hot tub Visku, the pool Lauga, the sauna Yl or dip in Laugarvatn itself from the beautiful pier by Fontana. The environment at Laugarvatn and by Fontana is fascinating and it is highly recommended to relax there and enjoy the geothermal heat.

Í Reykholti í Bláskógabyggð er að finna mikinn jarðhita, líkt og nafnið gefur til kynna. Á staðnum er stunduð mikil ylrækt í gróðurhúsum, m.a. má finna þar eitt þekktasta tómatabýli landsins. Í Reykholti er einnig að finna huggulega sundlaug, sem hefur uppá að bjóða rennibraut, tvo potta, kaldan pott og laug. Laugin var reist á miðjum áttunda áratugnum og hefur verið notuð síðan, m.a. til að kenna börnum sveitarinnar sund. Í Reykholti „syðra“ er engin Snorralaug, en í staðinn hefur heiti potturinn fengið nafnið Aragjá eftir Ara fróða, og þar er gott að láta líða úr sér hvort sem er á á veturna eða sumrin. Við Reykholtslaug er einnig íþróttahús og líkamsrækt, og eftirtekt vakti að klefarnir voru sérstaklega fínir og snyrtilegir og virðast hafa verið nýlega teknir í gegn.

Á Flúðum leynist falin perla, gamla laugin við Hverahólma sem oftast er kölluð The Secret Lagoon. Laugin er elsta laug sem er í notkun á Íslandi í dag, þó hún hafi legið í dvala í nokkra áratugi. Laugin var hlaðin árið 1891 og þar var kennt sund á árunum 1909-1947. Þá var ný laug tekin í notkun á Flúðum til sundkennslu og gamla laugin drabbaðist niður. Í upphafi 21. aldar var ákveðið að endurvekja laugina og stóð vinna við hana í nokkur ár, þar til hún var opnuð almenningi árið 2014. Náttúrutengingin í gömlu lauginni er sterk og segja má að einfaldleikinn í útliti laugarinnar og laugarhússins gefi hverunum sjálfum meira vægi, en þeir eru bókstaflega kraumandi við bakka laugarinnar. Hægt er að ganga um hverasvæðið við laugina á öruggum stíg og hlusta, þefa og horfa á heitt vatnið og hveragróðurinn. Laugin sjálf er vel heit og nokkuð stór, svo þar er gott að líða um á lauganúðlum sem í boði eru fyrir gesti, og jafnvel panta sér einn drykk ofaní laugina. Gamla laugin er frábær laug fyrir þau sem finnst gott að slaka á í heitu vatninu og saga laugarinnar gefur henni jafnframt aukið gildi.

Seljavallalaug er mögulega mest ljósmyndaða laug landsins, hún hefur verið notuð í kynningarefni fyrir landið og eru það bæði innlendir sem erlendir ferðamenn sem þangað sækja í ævintýraleit og smella af sjálfu í leiðinni.  Margt er heillandi við Seljavallalaug og sveipar hana dulúð, s.s. útlit hennar, staðsetning inni í Laugarárgilinu, náttúran allt í kring og ekki síst friðurinn og frelsið sem felst í því að komast í sund án sundlaugavarða. Engin gæsla er við laugina og þar af leiðandi eru reglurnar aðrar en í flestum laugum, t.d. varðandi sundfatnað, þó góð umgengi sé alltaf sjálfsögð kurteisi. Seljavallalaug er fallega tengd náttúrunni með þremur steyptum hliðum upp að klettaveggnum sem myndar aðra langhliðina og niður hann seytlar heitt vatn í laugina. Saga laugarinnar er einnig merkileg, en hún var byggð í kjölfar sundvakningarinnar sem varð í upphafi 20. aldar á Íslandi og miðaði að því að kenna þjóðinni að synda, ekki síst sjómönnum og þeim sem lifðu og störfuðu við sjóinn. Seljavallalaug var hlaðin og síðar steypt á þriðja áratug 20. aldar og var það Ungmennafélagið Eyfellingur sem átti og rak laugina og stóð þar fyrir sundkennslu allt fram yfir 1960. Laugin er í eigu ungmennafélagsins, en heimilt er að fara ofan í hana á eigin ábyrgð, þó góð umgengni sé skilyrði auk þess sem sjálfsagt er að greiða fyrir heimsóknina í lítinn bauk sem er við laugarhúsið. Seljavallalaug er einstakur staður í fallegri náttúru, sem umgangast þarf með virðingu og í vinsemd.